در 2 شماره گذشته، در موردبرخی داروهای علمی و تائید شده در درمان چاقی، از جمله داروهای تغییر دهنده هضم چربی، داروهای سمپاتومیمتیک، داروهای ضددیابت، داروهای ضدتشنج و داروهای ضدافسردگی مطالبی از نظر گذشت. در ادامه، به معرفی دیگر داروها خواهیم پرداخت.

داروهای آگونیست سروتونین

      لورکاسرین، یک آگونیست گیرنده 5-HT است که با دوز 10 میلی‌گرم، دو بار در روز تجویز شده و عوارض کمتری نسبت به داروهای مشابه قبلی دارد. عوارضی مانند درگیری دریچه‌های قلبی و هایپرتانسیون ریوی اولیه با داروی فن‌فلورامین دیده می‌شدند، اما با مصرف لورکاسرین، در مقایسه با دارونما ، تفاوتی در بروز این عوارض مشاهده نشد.

      متوسط کاهش وزن 2/8 کیلوگرم در مصرف لورکاسرین، در مقابل 4/3 کیلوگرم با دارونما و در نهایت، کاهش وزن خالص 8/4 کیلوگرم در مطالعات گزارش شده است. در مطالعات مختلف، لورکاسرین نسبت به دارونما ، به میزان دو برابر بیشتر باعث کاهش وزن بیشتر می‌شود. این دارو همچنین، منجر به کنترل پرفشاری خون، کاهش سطح کلسترول و اندازه دور کمر، بهبود دیابت و کاهش HbA1C می‌شود. عوارض دارو، شامل سردرد، تهوع، خستگی، سرفه، یبوست و خشکی دهان است. سازمان غذا و داروی آمریکا توصیه می‌کند اگر بیمار پس از 12 هفته درمان با لورکاسرین، به کاهش وزن حداقل 5 درصد وزن پایه نرسید، بایستی دارو قطع شود.

      هرچند این دارو مورد تائید سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان چاقی است، پایش طولانی‌مدت آن برای بررسی احتمال بروز عارضه سرطان پستان در انسان، با توجه به بروز آن در مطالعات برروی موش، توصیه شده است.

آنتاگونیست‌های گیرنده کانابینوئید 1
      این دارو به دلیل شیوع بالای عارضه تغییرات خلق از داروهای رایج کاهش وزن، کنار گذاشته شده‌اند.

داروهای ترکیبی
      کنگزا، داروی ترکیبی جدیدی شامل دوزهای پائینی از توپیرامات (46 و 92 میلی‌گرم) و فنترمین (5/7 و 15 میلی‌گرم) است. با ترکیب این دو دارو، علاوه بر کاهش دوز داروها و عوارض جانبی آنها، ایمنی مصرف دارو، بیشتر از تجویز این داروها به تنهایی، حاصل‌شد. متوسط کاهش وزن 7/14 کیلوگرم در مصرف کنگزا، در مقابل 5/2 کیلوگرم مصرف دارونما و در نهایت، کاهش وزن خالص 2/12 کیلوگرم در مطالعات با مصرف کنگزا گزارش شده است. 2/9 درصد بیماران با مصرف کنگزا با دوز کامل (توپیرامات 92 میلی‌گرمی و فنترمین 15 میلی‌گرمی) در مقایسه با 7/1 درصد افراد تحت درمان با دارونما دچار کاهش وزن شدند. این دارو به خوبی تحمل می‌شود و عوارض جانبی شایع آن، شامل پارستزی، خشکی دهان، یبوست، تغییر چشایی، سرگیجه، بی‌خوابی، افزایش ضربان قلب و تغییرات حافظه و شناخت است. کنگزا حتی در بیماران بدون دیابت باعث کاهش معنی‌دار HbA1C می‌شود. این دارو باعث کاهش معنی‌دار فشار خون، تری‌گلیسیرید و بهبود آپنه خواب نیز می‌شود.

      این دارو به‌وسیله سازمان غذا و داروی آمریکا در سال 2012 تائید شد. اثر مفید سایکولوژیک دارو با مکانیسم نورواندوکرین همزمان باعث تسریع کاهش وزن خواهد شد. این خاصیت سایکولوژیک دارو برای کمک به درمان اختلال خوردن زمینه‌ای در فرد، آن را بین درمان‌های ضدچاقی منحصر به فرد ساخته است. البته سازمان غذا و داروی آمریکا کنترل منظم ضربان قلب را در حین مصرف این دارو توصیه کرده و بایستی از مصرف آن در بیماران قلبی اجتناب کرد. این سازمان توصیه می‌کند اگر پس از 12 هفته مصرف دارو (فنترمین 5/7 میلی‌گرم و توپیرامات 46 میلی‌گرم) به کاهش وزن حداقل 3 درصد وزن پایه نرسیدید، مصرف دارو را قطع یا دوز آن را افزایش دهید. اگر پس از افزایش دوز دارو، به کاهش وزن حداقل 5 درصد وزن پایه پس از 12 هفته درمان نرسیدید، باید مصرف دارو قطع شود.
کنتراو، داروی ترکیبی دیگری است شامل بوپروپیون (360 و 400 میلی‌گرم) و آنتاگونیست اوپیوئید نالتروکسان (16، 32 و 48 میلی‌گرمی). با ترکیب داروها، اثر پلاتو زودرس بوپروپیون در کاهش وزن با نالتروکسان پوشش داده می‌شود. متوسط کاهش وزن 2/8 میلی‌گرم در مصرف کنتراو، در مقابل 9/1 کیلوگرم با مصرف دارونما و درنهایت، کاهش وزن خالص 2/6 کیلوگرم در مطالعات با مصرف کنتراو گزارش شده است. علیرغم ایمنی دارو، سازمان غذا و داروی آمریکا، بررسی طولانی‌تری را از نظر عوارض قلبی‌عروقی دارو (عارضه افزایش ضربان قلب) لازم دانسته است.

      امپاتیک (Empatic)، داروی ترکیبی شامل بوپروپیون (360 میلی‌گرم) و زونیزامید (12 و 360 میلی‌گرم) است. با ترکیب دارو، اثر تعدیلی کانال سدیم روی بارز شدن نوروترانسمیترهای دوپامین و سروتونین تقویت شده و باعث کاهش وزن می‌شود. در 44 درصد موارد، بیماران چاق زونیزامید را به دلیل عدم تحمل، خستگی و اشکال در صحبت کردن کنار می‌گذارند. در حالی که در فرم ترکیبی بهتر تحمل شده و تنها در 22 درصد موارد کنار گذاشته می‌شود. متوسط کاهش 2/7 کیلوگرم در مصرف امپاتیک در مقابل 9/2 کیلوگرم مصرف دارونما و در نهایت کاهش وزن خالص 3/4 کیلوگرمی در مطالعات با مصرف امپاتیک گزارش شده است. این دارو هنوز در حال گذراندن مطالعات بالینی بیشتر است.

      داروی ترکیبی Pramlintide/metreleptin، شامل فرم صناعی آمیلین،‌پرام‌لینتید (180 و 360 میلی‌گرمی، زیر جلدی، هر 12 ساعت) و مترلپتین (5 میلی‌گرم زیرجلدی هر 12 ساعت) است. این دارو در مطالعات اولیه، در کاهش وزن موثر بوده ولی به دلیل تولید آنتی‌بادی با مصرف دارو، در سال 2011 مطالعات آن متوقف شد.

      در یک مطالعه، دادن همزمان دو داروی متفورمین (500 میلی‌گرم، 3 بار در روز) و فلوکستین (20 میلی‌گرم روزانه)، باعث کاهش وزن 83/4 ± 89/7 کیلوگرم و کاهش شاخص توده بدنی به میزان 95/1 ± 43/3 در خانم‌های چاق در مدت مصرف حداقل 6 ماه شده است. البته نیاز است مطالعات بیشتر و طولانی‌تر در آینده برای تعمیم نتایج انجام شود.

      ادامه معرفی داروهای ضدچاقی در شماره آینده از نظر خواهد گذشت.

اکرم پورشمس
استاد پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد، دانشگاه علوم پزشکی تهران