نیم نگاهی به پرونده ساخت وساز سپاه در حریم عمارت تاریخی کلاه‌فرنگی
عشرت آباد، زیر سلطه جرثقیل‌ها
دو روز دیگر، ساخت‌وساز میدان سپاه که این روزها در مقابل عمارت عشرت‌آباد، قد علم کرده و به گفته مسئولان شهرداری، بدون پروانه در پهنه فضای سبز قد کشیده، یک‌ساله می‌شود. ساخت‌وسازی که در داخل پادگان ولیعصر (عج) در میدان سپاه مدت‌زمان زیادی است محل مناقشه موافقان و مخالفان این پروژه عمرانی شده و بنا به دلایلی همچون آغاز پروژه ساخت بدون پروانه، قرار گرفتن در پهنه فضای سبز و همچنین نقض حریم عمارت کلاه‌فرنگی موردتوجه هم رسانه‌های داخلی و هم خارجی قرار گرفته است. هرچند که مسئولان سپاه با رد این انتقادات، انعکاس نظر مخالفان در رسانه‌ها را جوسازی‌های خبری می‌دانند و بارها تاکید کرده‌اند که از ابتدای آغاز به کار تاکنون همواره از شهرداری مجوز برای ساخت‌وساز دریافت کرده‌اند. هرچه هست اگر گذرتان به میدان سپاه بیفتد، دیگر شاهد تابلویی از آسمان آبی و کوه‌های شمیرانات و درختان سر به فلک کشیده عشرت‌آباد و عمارت کلاه‌فرنگی نخواهید بود، آنچه می‌بینید ساختمانی چندین طبقه است که در وسط این تابلو قد علم کرده و هرچه مدیریت شهری و در راس آن اعضای شورای شهر اصرار به تخریب می‌کنند، با انکار مجموعه سپاه، به حیات خود ادامه می‌دهد.
قناعتی: توافقات دردسرساز شد
«بر اساس توافق فی‌مابین شهرداری و نیروهای مسلح، هرگاه نیروی مسلح اعم از ناجا، ارتش، سپاه و غیره بخواهد فضایی را در محدوده خود ایجاد کند، باید طی نامه‌ای به شهردار منطقه درخواست خود را در این خصوص مطرح کند. در خصوص ساخت‌وساز میدان سپاه نیز باید بگویم که سپاه در نامه‌ای خطاب به شهردار منطقه 7 موضوع ساخت‌وسازها را مطرح کرده، اما شهردار منطقه 7 هیچ‌گونه پاسخی به درخواست سپاه نداده است. ازآنجایی‌که بر اساس توافقنامه، بی‌پاسخ ماندن نامه به‌منزله پاسخ مثبت تلقی شده، سپاه نیز ساخت‌وساز را آغاز کرده است.» این شرح ماوقع پرونده ساخت‌وساز در میدان سپاه است که ابوالفضل قناعتی، عضو هیئت رییسه شورای شهر در گفت‌وگو با سپید مطرح و تاکید می‌کند: «من اولین فردی در شورای شهر بودم که از انعقاد تفاهم‌نامه‌ای فی‌مابین شهرداری و ستاد کل نیروهای مسلح خبر دادم مبنی بر اینکه قرار است این ساخت‌وسازها آغاز شود. اما در آن زمان نیز شاهد بودیم که مدیران شهرداری در زمان اعلام این خبر از خود کوچک‌ترین واکنشی نشان نداند. حال همان مدیران اصرار بر این دارند که ساخت‌وساز میدان سپاه خلاف قوانین بالادستی است و سازه ساخته شده باید تخریب شود.»
پشمچی‌زاده: ساخت‌وساز میدان سپاه، خلاف قوانین بالادستی
پژمان پشمچی‌زاده، معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران نیز درباره چرایی وقوع این ساخت‌وساز در حریم عمارت کلاه‌فرنگی که یکی از قطب‌های گردشگری و بناهای تاریخی تهران به‌حساب می‌آید، اعلام کرده است که از ابتدا طی مکاتباتی اخطارهای لازم را به نیروهای مسلح ارائه کرده‌ایم و بارها گفته‌ایم که با احداث بنا در این محوطه مخالفت هستیم، اما تاکنون شاهد هیچ‌گونه عکس‌العمل و اقدامی در جهت این اخطارها در این منطقه نبوده‌ایم.
وی با یادآوری اینکه محدوده میدان سپاه در پهنه G321 قرار دارد که این پهنه فضای سبز، باز و ویژه یا حفاظت فرهنگی و تاریخی به‌حساب می‌آید، می‌افزاید: «رعایت مصوبات طرح جامع تهران در پهنه مذکور (G321) برای محدوده میدان سپاه الزامی است. از همین روساخت این سازه در میدان سپاه خلاف قوانین مربوطه بوده و باید با آن برخوردهای لازمه صورت گیرد.»
تندگویان: پاسخ شهرداری منطقه قانع‌کننده نیست
«درست است که تفاهم‌نامه‌ای بین شهرداری تهران و نیروهای مسلح به امضا طرفین رسیده مبنی بر اینکه اگر شهردار منطقه ظرف مدت یک ماه، پاسخی به درخواست نیروهای مسلح ندهد، به‌منزله پاسخ مثبت است، اما شهردار منطقه اعلام کرده که این نامه را ندیده و به همین دلیل پاسخ نداده است.» این بخشی از گفته‌های محمدمهدی تندگویان، مخبر کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران درباره آخرین وضعیت ساخت‌وساز در میدان سپاه است.
وی با بیان اینکه این بنا پروانه ساخت و ادامه فعالیت عمرانی ندارد، متذکر این مهم شد: «در حالی شهرداری مدعی است پروانه‌ای برای ساخت این ساختمان نداده است که تفاهم‌نامه‌ای بین نیروهای مسلح و میراث فرهنگی شهر تهران منعقدشده و طرفین متعهد شده‌اند در حریم سازه تاریخی عشرت‌آباد، ساخت‌وساز نداشته باشند، اما این ساختمان پروانه ندارد و از آنجایی که سازه در داخل ملک نظامی است، در نتیجه شورای شهر و مدیریت شهری حق ورود به این محوطه را نداشته و نمی‌تواند مانع پیشرفت پروژه شود.»
تندگویان بر این نکته نیز تاکید می‌کند که ندیدن نامه از سوی شهردار منطقه عذری است که به‌هیچ‌عنوان پذیرفتنی نیست. زیرا به گفته مخبر کمیسیون شهرسازی شورای شهر ممکن است با وجود قرار گرفتن این ساختمان در داخل ملک نظامی، ساخت طبقات اول یا دوم و همچنین گودبرداری قابل رویت نباشد، اما هنگامی‌که ساختمانی در این تعداد طبقات ساخته می‌شود، حتماً کارشناسان شهرداری آن را دیده و گزارش کرده‌اند. بنابراین این میزان سهل‌انگاری مورد قبول نیست و مسئولان باید پاسخگوی این کوتاهی‌ها باشند.
شکست سکوت چندماهه سپاه و شفاف‌سازی‌ها
درحالی همچنان ساختمان نیمه ساخته میدان سپاه جلوی چشم شهروندان خودنمایی می‌کند و نفس عمارت کلاه‌فرنگی را بند آورده که شورای عالی معماری و شهرسازی و پس از آن دادسرای نظامی رای برتوقف ادامه ساخت‌وساز در این محوطه را داده است. بر اساس این مصوبه رعایت حریم قانونی عمارت ثبت شده عشرت‌آباد الزامی است و باید عمارت تاریخی عشرت‌آباد با پیگیری سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و هماهنگی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح برای استفاده عموم مهیا شود. چراکه مطابق مصوبات طرح جامع تهران، این عمارت و محوطه آن در پهنه G321 که همان فضای سبز است قرار گرفته و در این محدوده رعایت حریم ساختمان الزامی است. در این مصوبه تاکید شده عملیات ساختمانی در محدوده عمارت متوقف و نقشه‌ها باید مجددا با توجه به ضوابط پهنه و ضوابط میراث فرهنگی بازنگری و اصلاح شود.
هرچند که بحث‌ها درباره قانونی بودن یا نبودن ساخت‌وساز در میدان سپاه ادامه داشته و دارد و حتی کمیسیون ماده 5 نیز در راستای سایر سازمان‌های ذی‌صلاح رای بر کاهش طبقات ساختمان مذکور داده، اما پس از سکوت چندماهه بالاخره سردار یزدی، معاون حقوقی و امور مجلس، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با تاکید بر اینکه تشریفات اخذ مجوز برای ساخت‌وساز اطراف میدان سپاه رعایت شده است، اعلام کرد که مسئولان قضایی تنها می‌توانند دستور توقف ساخت‌وساز منطقه میدان سپاه را به ستاد کل نیروهای مسلح دهند و لاغیر.
وی با بیان اینکه سپاه پاسداران اقدامات قانونی برای ساخت‌وساز در منطقه میدان سپاه را رعایت کرده و کوچک‌ترین قانونی شکنی رخ نداده است، متذکر می‌شود: «پیش از این در تاریخ 30 مرداد سال 92 با شهرداری تهران مکاتبه‌ای صورت گرفته، مبنی بر اینکه مدیرکل پیگیری امور نهادها و سازمان‌های معاونت امور مناطق شهرداری تهران در 13 شهریور 92 به شهرداری منطقه 7 اعلام کرده سپاه پاسداران مجاز به انجام اقدامات لازم خواهد بود. در نتیجه این نامه نیز سپاه به وظایف قانونی خود عمل کرده و روند ساخت‌وساز آغاز شده است.
معاون حقوقی و امور مجلس سپاه پاسداران، درباره اعلام نظر معاون شهرسازی شهردار تهران مبنی بر اینکه محدوده پادگان منطقه میدان سپاه جزو محدوده فضای سبز (G321) است، نیز عنوان می‌کند که طرح جامع تهران مشخص است از این رو زمانی که از شهرداری درخواست مجوز می‌شود، شهرداری باید ظرف یک ماه مقررات مستلزم کوتاه یا کاهش تراکم یا هر محدودیت دیگری را اعلام کند، اما متاسفانه شهرداری در یک ماه زمان قانونی خود و حتی تا اواخر سال گذشته موردی را به سپاه اعلام نکرده و تنها در گفت‌وگو با رسانه‌ها به موضوع پرداخته‌اند.
برگزاری جلسه مشترک و پیدا کردن راه‌حل
هفته گذشته بود که محمد سالاری، رییس کمیسیون شهرسازی و معماری در صحن علنی شورای شهر در تذکری پیش از دستور خواستار شفاف‌سازی ساخت‌وساز میدان سپاه شد و پیشنهاد داد برای حل مسئله ساخت‌وساز میدان سپاه جلسه‌ای با حضور مسئولان مربوطه تشکیل شود. جلسه‌ای که بالاخره پس از یک سال کشمکش بین شهرداری، شورای شهر، شورای عالی شهرسازی و مسئولان سپاه برگزار شد. جلسه‌ای که به اقبال شاکری، رئیس کمیته عمران شورای شهر درباره جزئیات آن به سپید می‌گوید: «جلسه‌ای با حضور عوامل مرتبط با پروژه میدان سپاه از جمله مسئولان سپاه، سازمان میراث فرهنگی، شهردار تهران، معاونت شهرسازی شهرداری و اعضای شورای شهر برگزار شد و هر یک از طرفین نظرات و مستندات خود را درباره این پروژه اعلام کردند و فضای عمومی جلسه به صورتی پیش رفت که اکنون تفاهم و همکاری مشترکی صورت گرفته که امیدواریم بر اساس آن پروژه به سرانجام مطلوبی برسد.» وی با بیان اینکه کمیته‌ای مشترک در سطح کمیسیون ماده 5 تشکیل شده که در حال بررسی نظرات طرفین است تا به یک توافق نهایی برسند، می‌افزاید: «فرمانده سپاه نیز دستور توقف اجرای پروژه را صادر کرده تا هماهنگی لازم با مدیریت شهری صورت گیرد و قرار شد در کمیسیون مشترک به تفاهمی برسند که ضمن رعایت ضوابط شهرسازی نیازهای پادگان و اقشار بسیج نیز مورد حمایت قرار گیرد.» شاکری در پاسخ به اینکه آخر سر مقصر این ساخت‌وساز در پهنه فضای سبز و تجاوز به حریم عمارت تاریخی عشرت‌آباد چه کسی است، متذکر این مهم می‌شود که در جلسه مشترک بین شهرداری، سازمان‌ها و نهادهای نظامی به‌هیچ‌عنوان تلاش نشد ثابت شود حق با کیست، بلکه تلاش شد تفاهم شود که کار به چه صورت پیش برود. زیرا همه بر این باور بودند که اگر این جلسه مشترک زودتر تشکیل می‌شد، این‌قدر حواشی و فرصت برای ورود برخی رسانه‌های بیگانه به این موضوع به وجود نمی‌آمد. بنابراین تصمیم‌گیری درباره این پروژه به کمیته مشترک محول شد و مسئولان سپاه پاسداران نیز اعلام کردند هر چه توافق شود ملاک عمل قرار خواهند داد. آن‌گونه که رئیس کمیته عمران شورای شهر گفته کمیته مشترکی در خصوص ایجاد تفاهمی پیرامون این موضوع تشکیل شده و حال باید دید خروجی تصمیمات این کمیته چه خواهد بود و آیا مصوبات این کمیته می‌تواند راهگشا بوده یا به سرانجام سایر مصوبات پیرامون توقف ساخت‌وساز این ساختمان دچار می‌شود!
چکاوک ابراهیمی