نفس خوزستان برای نوزدهمین بار از ابتدای سال جاری بند آمد
باز هم خوزستان پشت غبارها گم شد
دوباره خوزستان ناپدید شد. زیر خروارها خاک و توفان شن و ریز گردهایی از جنس گردوغبار غلیظ محلی. ذراتی که بیش از یک دهه است مهمان ناخوانده آسمان این منطقه شده‌اند و به نظر می‌رسد خیال رفتن نیز نداشته باشند. تا جائیکه بر اساس آمارهای اداره کل محیط‌زیست استان خوزستان، از ابتدای سال تاکنون این نوزدهمین بار است که از ابتدای سال تاکنون شهرهای خوزستان درگیر پدیده گردوغبار محلی می‌شوند. پدیده‌ای که نفس شهر و ساکنانش را بند آورده و زندگی را برای ساکنان این استان و به‌ویژه شهر اهواز، به‌قدری مشکل کرده که به گفته مسئولان استانداری، کوچ اجباری شهروندان این خطه چندان دور از انتظار نیست. چراکه گردوخاک نفس زندگی‌ها را بند آورده و به‌جای نور امید، رنگ سیاهی را مهمان چشم‌ها کرده است.
بازگشت گرد و غبار به خانه‌های خوزستان
ساعت ۲۲ پنجشنبه هفته گذشته، نوزدهم شهریورماه بود که ناگهان گردوغبار غلیظ توام با توفان از آبادان و خرمشهر آغاز شد و با سرعت قابل‌توجهی به سمت اهواز و شهرهای شمالی استان خوزستان حرکت کرد. توفانی که شدت گردوغبارش به حدی بود که به‌راحتی به داخل خانه‌ها نفوذ کرد و حتی تنفس در درون خانه‌ها را نیز با مشکل مواجه کرد. توفانی با طعم شن که با باد شدید محلی همراه شد و ماحصل وزشش نیز مهمانی هاله‌ای از خاک در فضای شهر بود به‌گونه‌ای که انگار خاک‌برسر شهرهای استان پاشیده شد و خانه‌ها، خودروها و جاده‌ها در زیر لایه‌ای از خاک مدفون شدند. صبح روز گذشته، باوجودآنکه نخستین شنبه از آخرین هفته شهریورماه بود، خیابان‌های اهواز تقریباً خالی از مردم بود و شهروندان به‌جای رفتن به سر کار، به خانه‌های خود پناه برده بودند. هرچند که توفان اخیر به‌قدری با شدت گردوغبار همراه بود که باعث نفوذ خاک به داخل خانه‌ها نیز شد. مردم محلی و مسئولان اداره کل محیط‌زیست استان خوزستان می‌گویند چند صباحی، حدود دو سالی بود که خوزستانی‌ها چنین گردوغبار غلیظ و شدیدی را تجربه نکرده بودند، اما بازگشت شوم گردوغبار غلیظ به آسمان شهرهای این استان، بار دیگر همه ذهن‌ها را به یاد گردوغبارهای شدید خوزستان در سه سال پیش انداخت که برای مدت طولانی نفس‌ها را تنگ و عبور و مرور را مختل کرد. گردوغباری که هم منشا داخلی داشت و هم منشا خارجی، اما کفه کانون‌های تولید گردوغبار محلی به‌قدری سنگین‌تر بود که انگشت کم‌کاری به سمت مسئولان محیط‌زیستی اشاره رفت، هرچند که مسئولان این سازمان و در راس آن معصومه ابتکار، عملکرد سال‌های گذشته مسئولان سازمان محیط‌زیست را منشا شکل‌گیری کانون‌ها می‌دانستند و از اجرای برنامه‌هایی کارآمد و اثرگذار در ابعاد ملی و بین‌المللی خبر دادند. راهکارهایی که نظر می‌رسد چندان کارساز نیستند.
مردم از مسئولان چشم امید شسته‌اند
«مردم خوزستان از مسئولانی که هر بار با بحرانی شدن وضعیت استان، تنها وعده حل مشکل می‌دهند و با بهتر شدن وضعیت هوا تا بحران بعدی سکوت می‌کنند، چشم امید شسته‌اند. مردمی که به تلخی بی‌توجهی مسئولان را لمس کرده‌اند و دیگر امیدی به عملی شدن وعده‌های مسئولان ندارند.» این مهم را سید شریف حسینی، نماینده مردم اهواز و باوی در مجلس شورای اسلامی در حالی به سپید می‌گوید که معتقد است اگر قرار بود برنامه‌ای بلندمدت در دستور کار مسئولان محیط‌زیستی استان خوزستان باشد، باید تاکنون شکل اجرایی به خود می‌گرفت و شاهد کاهش مشکلات استان‌های جنوبی و غربی می‌بودیم. نه اینکه روزبه‌روز و سال‌به‌سال وضعیت محیط‌زیست استان خوزستان و حال هوای شهرهای این منطقه بدتر و وخیم‌تر شود.
وی با انتقاد از اینکه این روزها وضعیت هوای استان خوزستان از شرایط بحرانی نیز عبور کرده و به مرز اضطرار رسیده است، می‌افزاید: «بر اساس آمارهای سازمان پایش هواشناسی استان خوزستان، آلودگی هوا 70 درصد بیش‌ازحد استاندارد است. یعنی در روزهای گذشته مردم شهرهای مختلف استان خوزستان، بدترین و آلوده‌ترین هوای ممکن را تنفس کرده‌اند. آن‌هم در شرایطی که مشخص‌شده است، برخلاف سال‌های گذشته، کانون گردوغبارها داخلی و محلی بوده است.» شریف حسینی با اشاره به اینکه باوجود تشدید وضعیت آلودگی‌ها در هوای استان، تنها شاهد هستیم که مسئولان به شهروندان توصیه می‌کنند که از منزلشان خارج نشوند، یادآور این مهم می‌شود که خاک موجود در هوای شهرهای استان خوزستان به‌قدری نرم است که به داخل منازل هم نفوذ کرده، تا جائیکه مردم در خانه‌ها نیز در امان نیستند و حیاتشان درخطر است. این نماینده مردم اهواز در مجلس نهم متذکر می‌شود: «امروز که وضعیت به شرایط وخیم دچار شده است، توصیه دیگر به درد مردم نمی‌خورد. اگر برنامه‌ای کارآمد و اثرگذار در دستور کار مسئولان کنونی قرار نگیرد، مردم مجبور به کوچی اجباری می‌شوند. چراکه نخستین نیاز هر شهروندی، تنفس هوای سالم و تمیز است، نه گردوغبار غلیظی که هم چشم و گلوی مردم را می‌سوزاند و هم ضربان قلب‌ها را به شماره می‌اندازد.»
مشکلات کنونی ناشی از وعده‌های توخالی است
افزایش موج گردوخاک آن‌هم با شدت و غلظت بسیار بالا، بار دیگر زمینه‌ساز تشکیل جلسه‌ای اضطراری در استان می‌شود، اما چه سود. هزاران جلسه اضطراری هم تشکیل شود، تا متولیان اصلی کاهش مشکلات زیست‌محیطی استان دست‌به‌کار نشوند، راه به‌جایی نخواهیم برد.» این بخشی از انتقادات اسماعیل جلیلی، نماینده مردم مسجدسلیمان در مجلس شورای اسلامی است که معتقد است تنها اقدام دولت‌های مختلف برای بهبود هوای استان خوزستان، وعده‌های توخالی بوده است. وی با اشاره به اینکه از ابتدای سال تاکنون بیش از 19 مرتبه هوای شهرهای مختلف استان خوزستان گرفتار پدیده گردوغبار شده‌اند، عنوان می‌کند که در کنار بازگشت چندباره توده‌هوای آلوده و درنتیجه خانه‌نشین شدن مردم، تاکنون هیچ بهبودی در وضعیت محیط‌زیست منطقه و مهار کانون‌های آلوده‌زای محلی از سوی مسئولان کنونی محیط‌زیست حاصل نشده است. مردم نیز به‌واسطه این ضعف مدیریت کنونی، هر روز با مشکلات بیشتری همچون توقف فعالیت‌های روزمره خود روبه‌رو هستند. تا جائیکه خبرها حاکی از آن است که بسیاری از مردم به فکر ترک خانه و زندگی و کوچ به سایر استان‌ها هستند.
جلیلی با تاکید بر اینکه هیچ اراده جدی برای بهبود هوای استان خوزستان از سوی مسئولان نیز وجود ندارد، به این نکته اشاره می‌کند که دولت باید با پرهیز از گفتاردرمانی، در جهت کاهش حجم آلاینده‌های استان حرکت کند. حتی اگر چندان امیدی برای حل مشکل در کوتاه‌مدت وجود نداشته باشد و راه برون‌رفت از این مشکلات، بسیار طولانی باشد.
عضو کمیسیون صنایع ومعادن در مجلس نهم، خواستار آن می‌شود که مسئولان کنونی محیط‌زیست نگاهی اضطراری به استان خوزستان داشته باشند. چراکه تنها با تشکیل کمیته‌ای اضطراری نمی‌توان در جهت حل مشکل گردوخاک استان‌های جنوبی و غربی، گام برداشت و در کنار کمیته اضطراری، کمیته اجرایی نیز لازم است. به‌ویژه آنکه کانون گردوغبارهای کنونی برخلاف سال‌های گذشته، محلی و در داخل کشور قرار دارد و تنها با اجرای برنامه‌ریزی‌های کارآمد قابل‌مهار است.
چکاوک ابراهیمی