روزنامه سپید | اخبار 11 | 10 بهمن 1394 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d12370
سال‌ها است در کنار انواع آلودگی‌ها و مشکلات و معضلاتی که روز و شب زندگی را بر مردم تهران سخت کرده است، یک نگرانی هرازگاهی در صدر اخبار قرار می‌گیرد. گورستان بزرگ تهران، بهشت‌زهرا(س) جایی برای تدفین مردگان ندارد. قبرستانی که بارها خبر اشباع آن اعلام شد و ترس بر زمین ماندن مردگان تهرانی را به دل مردم انداخت. تا جایی‌که با حکم رسمی از مراجع عظام از سال ۸۶ که اعلام کردند بهشت‌زهرا(س) دیگر جایی برای دفن مردگان تهرانی ندارد، قبور سه‌طبقه خلق شد تا به امروز که می‌گویند تهرانی‌ها دیگر نگران دفن مردگانشان نباشند. چراکه قرار شده است از سال دیگر احداث گورستان جدید پایتخت با ظرفیتی مشابه بهشت‌زهرای کنونی آغاز شود.
اولین کلنگ بهشت‌زهرا کی به زمین زده شد
اولین تلاش‌ها برای طراحی، اجرا و احداث این قبرستان، باهدف پایان دادن به موضوع تعدد گورستان‌ها در سطح شهر تهران در سال ۱۳۴۵ انجام گرفت. در این تصمیم‌گیری‌ها که با حضور شهردار وقت تهران و معاونان و روسای سازمان گورستان‌های پایتخت انجام گرفت قطعه زمینی در مسیر تهران - قم با مساحت ۳۱۴ هکتار به این موضوع اختصاص یافت.
بهشت‌زهرا(س) در سال ۱۳۴۹ آماده شد ولی ابتدا به علت وجود گورستان‌های متعدد فعال در محله‌های تهران با استقبال کم عمومی برای دفن اموات مواجه شد و سرانجام با دفن اولین متوفی به‌نام محمدتقی خیال در قطعه ۱ ردیف ۱ شماره ۱ که به خانواده‌ای ارتشی و متنفذ متعلق بود، رسماً مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
از آن روز تا به امروز نزدیک به نیم‌قرن می‌گذرد و بهشت‌زهرا(س) که در زمینی به مساحت ۳۱۴ هکتار در سال ۱۳۴۹ با رعایت مصالح شهرنشینی نوین پی‌ریزی شد، به سبب رشد روزافزون جمعیت و توسعه بی‌رویه شهر تهران و به‌تبع آن افزایش روند مرگ‌ومیر تا بهمن‌ماه ۱۳۷۶ دوام آورد و مدیران وقت سازمان نیز خرید و تملک ۱۱۰ هکتار از زمین‌های قسمت شمال و شمال شرقی را در دستور کار خود قرار داده و پس از الحاق آن، گورستان شهر در بخش شمالی توسعه یافت. از سوی دیگر روند رو به رشد شهرنشینی و رشد و توسعه تهران به کلانشهر چندمیلیونی «تهران بزرگ» و وجود تنها یک گورستان در این شهر اهمیت برنامه‌ریزی‌های شهری را در این سازمان دوچندان کرده است، طوری‌که شهردار تهران در برنامه‌های خود برای کلانشهر تهران در نظر داشت به‌منظور جلوگیری از تردد بی‌رویه شهروندان در ایام سال به جنوبی‌ترین نقطه شهر و دسترسی آسان به یکی از عناصر حیاتی شهرنشینی، تنها گورستان شهر تهران را در سه‌نقطه شرق، غرب و جنوب تهران توسعه دهد.
جزئیات تازه از گورستان جدید پایتخت
احداث گورستان در شرق و غرب پایتخت تنها در حد یک ایده باقی ماند، ایده‌ای که از سوی مدیران شهری نیز دنبال می‌شود. اما به نظر می‌رسد احداث گورستانی در جنوب شهر تهران به مرحله عملیاتی نزدیک می‌شود. بعد از دو سال نگرانی از اتمام ظرفیت گورستان کنونی پایتخت مسئولان شهری از تفاهم نهایی برای تملک زمین جدید گورستان پایتخت می‌گویند. هرچند بیشتر مدیران شهری از اعلام مکان جدید بهشت‌زهرا به دلیل ورود واسطه‌ها و بر هم خوردن تفاهم‌نامه واهمه دارند، رحمت‌الله حافظی رئیس کمیسیون سلامت شورای شهر تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر از نهایی شدن تفاهم‌نامه تملک مکان جدید بهشت‌زهرا خبر داده و ابراز امیدواری کرده که از سال ۹۵ احداث گورستان جدید که در چند کیلومتری جنوب بهشت‌زهرای کنونی قرار دارد آغاز شود. وی همچنین گفته که قرار است هزینه تملک این زمین‌ها که متعلق به آستان حرم امام (ره) است به‌صورت نقد و تهاتر پرداخت شود. خبری که مشخص کرده ظرفیت گورستان جدید پایتخت معادل بهشت‌زهرای کنونی است و دست‌کم تهرانی‌ها تا ۳۰ سال آینده نباید نگرانی برای دفن مردگانشان داشته باشند.
اما نهایی شدن این تفاهم‌نامه را معاون خدمات شهری شهردار تهران تایید نمی‌کند و یکی از راهکارهای افزایش ظرفیت دفن در تهران را استفاده از گورستان‌های قدیمی پایتخت می‌داند و به سپید می‌گوید: «برنامه‌ای عملیاتی برای ساماندهی گورستان‌های قدیمی پایتخت نداریم و تنها مشاورین ما در حال مطالعه اطلاعات گورستان‌های قدیمی هستند. از دو سال پیش مشاورینی برای احیای گورستان‌های متروکه و متبرکه، مطالعاتی را آغاز کرده و ۱۲۰ گورستان قدیمی شهر تهران شناسایی شدند.»
مجتبی عبدالهی با اشاره به اینکه برای توسعه فضای تدفین مردگان تهرانی ۴۰ گورستان به‌طور کامل تغییر کرده و طرح احیای ۸۰ گورستان متروکه و متبرکه که تعدادی از آن‌ها در امام‌زاده‌ها قرار داشتند نیز در حال مطالعه و شناسایی هستند، متذکر می‌شود: «یکی از بهترین راهکارهای افزایش ظرفیت تدفین تهران احیای گورستان‌های متروکه است. از همین رو بررسی امکان بازدفن اموات به‌صورت محدود و محلی برای احیای این گورستان‌های قدیمی و شناسایی و تکمیل اطلاعات این اماکن در دست تهیه است.»
نظرسنجی از تهرانی‌ها درباره تدفین مجدد
اما تهرانی‌ها چقدر با دفن مجدد در گورستان‌های قدیمی موافق هستند. بر اساس نتایج یک نظرسنجی که از سوی خبرگزاری مهر از شهروندان تهرانی درباره دفن مجدد در آرامستان‌های متروکه انجام‌شده، مشخص‌شده اجرای مراسم تدفین در آرامستان‌هایی که در میان بافت‌های روستایی درون‌شهری قرار دارند و تدفین در آن‌ها جریان دارد نظر اغلب مردم ممتنع است. در آرامستان‌هایی که در بافت جدید شهری قرارگرفته‌اند و تدفین در آن‌ها متوقف‌شده، اما نشانه‌های بازار آرامستان در آن وجود دارد، نیمی از مردم موافق دفن مجدد هستند. در آرامستان‌هایی که در بافت جدید شهری قرار دارند و تدفین در آن‌ها انجام نمی‌شود و نشانی از آرامستان نیز در این اماکن باقی نمانده، اغلب مردم موافق دفن مجدد هستند. همچنین در آرامستان‌هایی که در بافت حومه‌ای شهر قرارگرفته‌اند و تدفین در آن‌ها جریان دارد، اغلب مردم مخالف دفن مجدد هستند. درواقع درمجموع ۴۳ درصد از شهروندان ساکن در محلات مجاور آرامستان‌ها موافق دفن مجدد، ۴۸ درصد مخالف و ۹ درصد رای ممتنع دارند.
