روزنامه سپید | اخبار 7 | 16 آبان 1394 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d1095
داروهای هپاتیت نباید حالت انحصاری در تولید پیدا کنند
بیماری هپاتیت C از جمله بیماری‌هایی است که دیرزمانی است متخصصان و داروسازان کل دنیا در جست‌وجوی راهی برای درمان آن هستند. امروز بعد از گذشت سال‌ها خبرهای خوبی از گوشه و کنار جهان در خصوص درمان قطعی این بیماری به گوش می‌رسد و ازآن بهتر اینکه گفته می‌شود برخی از این داروها با همان اثربخشی قوی در ایران نیز به تولید می‌رسند. شنیده‌ها حاکی از آن است که تصمیم مسئولین کشوری در جهت ریشه‌کنی این بیماری در 15 سال آینده است. در این راستا پای صحبت‌های مردی نشستیم که سال‌ها در این حوزه فعالیت داشته و بیش از 500 مقاله در حوزه هپاتولوژی ارائه داده است.
موید علویان، رئیس شبکه هپاتیت ایران جایزه دانشمند برتر در این حوزه را دریافت کرده است. برخی از کتاب‌های وی به زبان‌های روسی، عربی و کردی ترجمه شده است. علویان همچنین اولین مرکز هپاتیت ایران در انتقال خون را سال 72 تاسیس کرد. گفت‌وگوی «سپید» را با وی در ادامه خواهید خواند.
در خصوص هپاتیت C، وضعیت ما در کشور در مقایسه با کشورهای منطقه چگونه است؟
ما در جمعیت عادی کشور آماری زیر نیم درصد ابتلا داریم. طبق برآوردی که شبکه هپاتیت با مراکز علمی داخل و خارج از کشور انجام داده حدود 148 هزار نفر مبتلا به هپاتیت C در کل کشور داریم. ما چون زیر نیم درصد هستیم در مقایسه با کشورهای همسایه شیوع بسیار کمی داریم. کشورهای شمال ما یعنی آذربایجان و تاجیکستان شیوع بالای 5 درصد دارند. پاکستان، افغانستان و عراق بین 5 تا 7 درصد شیوع بیماری دارند. آمارهمه کشورهای حاشیه خلیج فارس به‌جز امارات نیز خیلی بالاتر از ما است و این وضعیت ما را متفاوت می‌کند. خوشبختانه ما در کشور هم بحث سلامت روز و هم بحث پیشگیری را داریم. در کشور طبق برنامه‌ای که ریخته و طراحی شده، امید داریم در سال 2030 یعنی 15 سال دیگر وارد فاز ریشه‌کنی هپاتیت C در کشور شویم. این اتفاق باعث می‌شود 20 تا 30 سال آینده جامعه از لحاظ هپاتیتC فکری آسوده داشته باشد. لازمه این موضوع هم تشخیص و درمان است. برای اینکه تشخیص داده شود، لازم است که مردم آگاهی پیدا کرده، پیشگیری و دوری کنند و اگر کسی رفتارهای پرخطر دارد مورد آزمایش قرار گیرد.
چرا قبلا حرف ریشه‌کنی این بیماری زده نمی‌شد؟
چون درمان‌های قبلی ما سخت‌تر بود. مصرف آمپول داشتیم که یک‌سال برای درمان طول می‌کشید. اما طول درمان های جدید 3 ماه با اثربخشی بالای 98 درصد و نزدیک به صددرصد است. وقتی این اتفاق افتاده، یعنی امید به ریشه‌کنی وجود دارد. اصل داستان و چیزی که خیلی مهم است، دانستن این است که باید چه کار کرد. اینها داروهای گرانی هستند. وقتی به بازار آمدند درمان 3 ماهه آن حدود 84 هزار دلار بود. برخی کشورها مثل مصر تاکنون بیش از 100 هزار نفر ثبت نام داشته و درحال درمان هستند. برای کشور مصر شرکت تولید‌کننده قیمت بسیار پایینی در نظر گرفته است. نکته‌ای که وجود دارد، این است که بالاترین شیوع هپاتیت در منطقه مصر، پاکستان و بعد آذربایجان است. کشورهایی که همه در خاورمیانه هستند. ما قطعا با این قیمت‌ها نمی‌توانیم بیماران را درمان کنیم. باید دنبال این باشیم که درمان با اثربخشی بالا و قیمت پایین داشته باشیم. اگر می‌خواهیم این اتفاق با قیمت پایین بیفتد، باید در ایران تولید داشته باشیم.
داروهای موجود در درمان بیماری هپاتیت چیست؟
ما چیزی داریم به نام اینترفرون یا ریباویرین که درمان کلاسیکی است که برای بیماران انجام می‌دادیم. در ژنوتیپ3 اثربخشی بیشتر و در ژنوتیپ 1اثربخشی کمتری دارد و بیماری را حدود 50 تا 60 درصد ریشه‌کن می‌کند. همچنین این دارو با عوارضی همراه است. 48 هفته زمان برای درمان نیاز دارد. خوشبختانه این دارو در ایران تولید می‌شود و مطالعه بالینی روی آن انجام دادیم و معادل اثربخشی داروهای خارجی را دارد. این 4هزار بیماری که در کشور درمان می‌شوند با همین روش است.
این داروهاتحت پوشش بیمه هستند؟
بله همه بیمه‌ها پرداختی دارند. برخی از بیمه‌ها صددرصد هزینه را می‌دهند. با حمایتی که بیمه‌ها انجام دادند ما توانستیم در کل کشور سالی 4 هزار بیمار را درمان کنیم.
این درمانی که گفتید همان درمان قطعی است؟
نه، این درمان از قبل بود. درمان‌های قطعی تازه آمده است. دارویی به نام سوفوسبوویر(سووالدی) آمده است. دارویی است که در واقع خوراکی است. این دارو در ایران نیز تولید شده است. وقتی این قرص را به همان درمان قبلی اضافه می‌کنیم چند اتفاق می‌افتد. یعنی درمان سه تایی می‌شود.
می‌شود بیشتر توضیح دهید؟
براساس دستورالعمل کشوری ما در خصوص ژنوتیپ1 دیگر درمان دو تایی نداریم، یعنی باید دو داروی قبلی را به‌اضافه داروی سوفوسبوویر بدهیم. داروی سوفوسبوویر که بالای 80 میلیون تومان قیمت داشت با تولید داخل درحال حاضر با قیمت 4 و نیم میلیون تومان در اختیار بیماران قرار گرفته است. اگر این دارو اضافه شود چند حسن دارد. اول اینکه اثربخشی از 50 تا 60 درصد به 95 درصد می‌رسد. دوم مدت درمان را از یک سال به سه ماه کاهش می‌دهد. با این قرص جدید دوره‌های درمانی ما یک‌چهارم زمان قبل و اثربخشی نزدیک به دو برابر شده است. نکته‌ای که وجود دارد، این است که بعد از اینکه این قرص معرفی شد، باید با درمان قبلی مصرف شود و نمی‌توان دارو را بدون آنها استفاده کرد. داروی بعدی قرص لدیپساویر همراه با سوفوسبوویر بود. اسم این ترکیب را هاروونی گذاشتند. این قرص در درمان بیماری، بدون اینترفرون است. البته هنوز گران است و ایران هم مراحل مطالعه و بررسی و ساخت را می‌گذراند. این قرص اثربخشی بالای 98 درصد دارد. هنوز داروی ایرانی آن به بازار نیامده است. عمده داروهایی که در ایران وجود دارد، از طرف ما بررسی شده و اثربخشی آن به‌ثبت رسیده است. عمده این داروها شاید سنتز داخل نباشد. مواد اولیه آن را از بازارهای جهانی می‌گیرند. مهم این است که دارویی با کیفیت خوب و قیمت پایین عرضه می‌شود. اساس حرف ما در شرایط هپاتیت این است که ما دارویی با کیفیت بالا و اثربخشی خوب با قیمت پایین می‌خواهم. اگر بخواهیم این اتفاق بیفتد، باید رقابتی سالم در بین شرکت‌ها بوجود بیاید. داروی بعدی داروی داکلینزا است که 12 تا 24 هفته با میزان اثربخشی بالای 95 درصد دارد که هنوز در ایران تولید نشده است.
انتظارات شما در این بین چیست؟
ما انتظار داریم که وزارت بهداشت و حوزه غذا و دارو این فرصت را به همه شرکت‌های تولید داخل بدهد که وارد عرصه تولید دارو برای بیماران هپاتیت شوند. وقتی این رقابت اتفاق بیفتد، قطعا قیمت پایین‌تر خواهد بود و به درمان 10 هزار نفر در سال می‌رسیم. در ضمن مگر ایران ادعای مرجعیت علمی در منطقه ندارد؟ شرکت‌هایی که دارند این داروها را تولید می‌کنند، چرا در کشورهای منطقه، بازار خود را پیدا نکنند؟ پس نباید این فکر را کرد که بازار ایران اشباع می‌شود و مقرون به‌صرفه نیست. چیزی که اکنون در سایت وزارت بهداشت دیده می‌شود برای داروی سوفوسبوویر است. در سایت اعلام شده طبق آرا کمیسیون تشخیص، صلاحیت و ساخت داروها، با انحصار تولید قرص سوفوسبوویر 400 به مدت یک سال از تاریخ صدور پروانه موافقت شد. اگر قرار باشد تولید داروهای این بیماری را در انحصار یک گروه قرار دهیم، قطعا به هدف خود نائل نمی‌شویم. تصمیمی که در مورد این دارو گرفته شده است، باعث می‌شود شرکت داخلی به علت نداشتن رقیب در قیمت‌گذاری راحت باشد.
درحال حاضر قیمت‌گذاری چگونه است؟
قیمت اصلی قرصی را که این شرکت تولید کرده و هر قرص را 50 هزار تومان به فروش می‌رساند، در آورده‌ایم. هر کیلوگرم ماده اولیه قرص سوفوسبوویر 5 هزار دلار است. یک کیلوگرم می‌شود یک میلیون میلی‌گرم، این به قرص 400 میلی گرمی تقسیم شود، 2 هزار و 500 قرص می‌دهد. یعنی ماده اولیه در هر قرص 7 هزار و 200 تومان است. اگر قرص پکیج شود و سودش را هم در نظر بگیریم، باز فاصله 7200 تومان با 50 هزار تومان خیلی زیاد است. هر بیمار سه ماه، هر روز باید یک قرص
50 هزار تومانی بخورد که این به اقتصاد خانواده ضربه وارد می‌کند. وقتی انحصار در خدمت شرکتی قرار بگیرد، نمی‌توان بیش از این انتظار داشت. من اطلاع دارم که 6 شرکت تقاضای تولید این قرص را در ایران دارند. انحصاری کردنشان به همین دلیل است که می‌گویند چرا تقاضا زیاد است؟ در خصوص قرص هاروونی بیشتر توضیح دهید.
قرص هاروونی برای ما مهمتر است. این قرص شامل سوفوسبوویر و لدیپساویر است. قیمت تمام شده قرص لدیپساویر را هم در آوردیم و حدود 19 هزار تومان بود. یعنی اگر این دو را در کنار هم بخواهند در قالب قرص جدید بدهند، نباید بیش از 40 هزار تومان عرصه کنند البته با احتساب سود دارو.
برای بهتر شدن قیمت‌ها چه باید کرد؟
باید فضا را برای تولید شرکت‌های دیگر باز کرد. هیچ انحصاری درحال حاضر برای هاروونی وجود ندارد. چندین شرکت برای تولید آن درحال فعالیت هستند. ولی اگر یکی از این شرکت‌ها زودتر تولید کند، دارو انحصار آن شرکت می‌شود. سوال اینجاست، مگر این قرص‌ها تولید ما است؟ دارویی را می‌توان به انحصار گرفت که شما تولید کرده باشید. اینجا مواد اولیه آورده و بعد ساخته می‌شود. دیگر نمی‌توان ادعای انحصار داشت.
از نظر غربالگری در این زمینه کارهایی کرده‌اید؟
غربالگری برای افراد پرخطر را داشته‌ایم. کسانی که سابقه تزریق خون قبل از سال 75 داشته‌اند و جانبازان خیلی غربالگری شده‌اند چون تعداد بالاتری از تزریق خون داشتند. کسانی که اعتیاد تزریقی دارد نیز نیاز به غربالگری دارند. به مراکزی که معتادان در آنجا درمان می‌شوند آموزش داده می‌شود تا غربالگری انجام دهند. در آمریکا در بهترین شرایط 10 درصد بیماران شناخته شده‌اند. وضع ما یک تفاوتی دارد، اینکه می‌خواهیم در 15 سال آینده به ریشه‌کنی این بیماری برسیم و امکان‌پذیر هم هست. این ایده تئوری تنها نیست و در عمل اتفاق خواهد افتاد. به شرطی که درمان‌ها ارزان شود و داروها در دسترس قرار بگیرد. تنها استراتژیک مهم درحال حاضر در دسترس بودن داروهایی با اثربخشی بالا و قیمت پایین و تولید داخل است.
